Sztuka i architektura starożytnych Indii
Autorem artykułu jest Akademia Ruchu
Moda na orientalizm kwitnie na zachodzie niemal od dwustu lat, jednak znaczenie sztuki indyjskiej w pełni docenione zostało dopiero w XX stuleciu, kiedy europocentryczna perspektywa uległa znacznemu oslabieniu. Do tej pory jedynie kultura starożytnych cywilizacji basenu Morza Śródziemnego uznawana była za godną uwagi.
Wpływy buddyzmu
Na początku warto podkreślić, że każdy rodzaj architektury jest owocem i jednocześnie świadectwem kultury, która ją tworzy. Tak, jak gotyckie katedry odzwierciedlały chrześcijańską wizję i hierarchię świata, tak kultura Azji przeniknięta była wpływami buddyzmu. 2500 lat temu w północnych Indiach narodził się człowiek, który odmienił bieg dziejów największego z kontynentów. Jego imię brzmiało Gautama Siddhartha. Od momentu osiągnięcia pełnej realizacji nauczał przez 40 lat, dlatego też jego spuścizna duchowa i zakres oddziaływania są niezwykle szerokie. Ponieważ naszym zadaniem jest przedstawienie tła historycznego epoki, a nie szczegółowe prezentowanie nauk Buddy, dlatego też skupimy się na kilku ich najważniejszych aspektach. Sidhartha nie był bogiem i nigdy za takiego się nie podawał. Twierdził natomiast, że istnieje sposób na całkowite rozwiązanie podstawowego ludzkiego problemu, jakim jest cierpienie. Źródłem niedoli w przekonaniu Buddy nie była żadna przyczyna zewnętrzna, czy to w postaci szatańskiej czy też boskiej, zaprawionej jednak dziwnym poczuciem humoru i skłonnej do eksperymentowania na ludziach. Przeciwnie, Siddhartha wskazał ludzką niewiedzę jako największa przeszkodę w drodze do osiągnięcia pełni szczęścia. Oświecenie jest najlepszym z możliwych sposobów funkcjonowania, przejawia się jako aktywne współczucie, nieograniczona radości i całkowita nieustraszoność. Jest to poziom funkcjonowania ludzkiego umysłu, który stwarza wciąż nowe możliwości, znosząc wszelkie bariery i ograniczenia.
Architektura stup
W takim klimacie od V wieku p.n.e. rozwijała się sztuka buddyjska. Do najbardziej charakterystycznych, unikatowych w swym charakterze budowli starożytnych Indii należały stupy. Pełnią one rolę relikwiarza a ze względu na swoją modułowa konstrukcję są niezwykle odporne, także na trzęsienia ziemi. Stanowią symboliczny wyraz pełni możliwości ludzkiego umysłu, tożsamych z doskonałym oświeceniem Buddy. Poszczególne człony konstrukcji odzwierciedlają kolejne stadia rozwoju umysłu na buddyjskiej ścieżce, aż dopełnij realizacji duchowej.
Pełny rozkwit sztuka buddyjska osiągnęła za czasów panowania dynastii Guptów, w latach 320-550 n.e. Wówczas to powstały związane z naukami Mahajany monumentalne przedstawienia Buddy, smukłego młodzieńca o niecodziennym, pełnym głębokiego spokoju i mądrości wyrazie twarzy. Również posągi boddhisattwów, czyli zaawansowanych w praktyce uczniów Siddharthy, przedstawiane w charakterystycznej pozie tribhanga, sprawiały wrażenie wielkiej swobody i różnorodności. Jednak szata, ozdoby, czy ułożenie dłoni tych postaci miało wielkie znaczenie symboliczne, wyrażało istotne dla ścieżki buddyjskiej treści.
Świątynie
W architekturze punktem wyjścia dla budowanych świątyń była tradycyjne stupa, o której już wspominaliśmy. Jednak mogła ona osiągać ogromne rozmiary, ewoluując w wieżę z przylegającymi z czterech stron mniejszymi stupami-kaplicami.Przykładem takiego budownictwa jest powstała w VI w. świątynia w Mahabodhi w Bodg-Gaja, miejscu osiągnięcia oświecenia przez Buddę.
Inny typ świątyni powstawał na bazie niewielkiej, wpisującej się w prostokąt sali. Jej centralnym punktem było przykryte wieżą sanktuarium, noszące nazwę sikhary. Obszerna sala kolumnowa, często dobudowywana do sanktuarium, zwana była mandapą.
Niestety, wraz z końcem epoki starożytnej, tradycyjna sztuka i architektura buddyjska w Indiach wypierana była przez inspiracje płynące z hinduizmu.
Orientalne inspiracje we wzornictwie początków XXI w.
Współcześnie stawiamy budowle niezwykle wysokie. Dzieje się tak ze względu na zaawansowaną wiedzę techniczną ale również z przyczyn ekonomicznych. Cena pojedynczej działki wrocław, zlokalizowanej w centrum jednego z wielkich miast, osiąga niebotyczny poziom. Dlatego deweloperzy poszukują projektów architektonicznych gwarantujących wysoki zysk ze sprzedaży apartamentów, biur i powierzchni handlowych. Ich wnętrza często zdobią motywy orientalne i tylko niewielu z nas zdaje sobie sprawę z ich liczonego w tysiącleciach rodowodu.
---
Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl
